چکیده چیست؟

چکیده، خلاصه کوتاهی از مقاله تحقیقاتی شما (منتشر شده یا منتشر نشده) هست. چکیده معمولاً حدود یک پاراگراف که شامل 6 الی 7 جمله هست می‌شود و حدوداً 150 تا 250 کلمه است.  

اهداف نوشتن چکیده مقاله شامل موارد زیر می‌شود:

• چکیده به خوانندگان این امکان را می‌دهد که به‌سرعت به اصل یا هدف مقاله شما پی ببرند تا تصمیم بگیرند که آیا مقاله را کامل بخوانند یا خیر.
• چکیده، خوانندگان را آماده می‌کند تا اطلاعات، تحلیل‌ها و استدلال‌های مفصل را در مقاله شما دنبال کنند.
• یک چکیده به خوانندگان کمک می‌کند تا نکات کلیدی مقاله شما را به‌خاطر بسپارند. همچنین شایان‌ذکر است که موتورهای جستجو و پایگاه‌های اطلاعاتی از چکیده‌ها و عناوین با استفاده از عبارات کلیدی از مقالات منتشر شده شما استفاده می‌کنند؛ بنابراین آنچه در چکیده و عنوان خود درج می‌کنید برای کمک به سایر محققان در پیدا مقاله شما بسیار مهم است.

اگر در حال نوشتن یک چکیده برای یک مقاله درسی هستید، ممکن است استاد شما دستورالعمل‌های خاصی را در مورد اینکه چه چیزی باید گنجانده شود و چگونه چکیده خود را سازماندهی کنید، به شما ارائه دهد. به طور مشابه، مجلات دانشگاهی اغلب الزامات خاصی برای نوشتن چکیده دارند؛ بنابراین علاوه بر پیروی از توصیه‌های موجود در این مقاله، باید حتماً دستورالعمل‌های دانشگاه یا مجله‌ای را که برای آن می‌نویسید جستجو کرده و دنبال کنید.

چکیده از چه بخش‌هایی تشکیل می‌شود؟

چکیده‌ها حاوی انواع اطلاعات زیر هستند که به‌صورت مختصر در ادامه به آن می‌پردازیم. بدنه مقاله، ایده‌های شما را بسیار کامل‌تر توسعه و توضیح خواهد داد.

اجزای چکیده مقاله شامل موارد زیر می‌شود:

• زمینه یا اطلاعات تحقیق؛ موضوع کلی موردمطالعه یا همان موضوع خاص تحقیق شما
• سؤالات اصلی یا بیان مسئله‌ای که تحقیق شما به آن می‌پردازد.
• آنچه قبلاً در مورد این سؤال شناخته شده است، آنچه تحقیقات قبلی انجام داده یا نشان داده است.
• دلیل‌های اصلی، ضرورت، منطق، اهداف تحقیق شما و چرا پرداختن به این سؤالات مهم است؟ آیا مثلاً موضوع جدیدی را بررسی می‌کنید؟ چرا آن موضوع ارزش بررسی دارد؟ آیا شکافی را در تحقیقات قبلی پر می‌کنید؟ استفاده از روش‌های جدید برای نگاهی تازه به ایده‌ها یا داده‌های موجود؟ حل اختلاف در ادبیات رشته شما؟
• روش‌های تحقیق و یا تحلیلی شما
• یافته‌ها، نتایج یا استدلال‌های اصلی شما
• اهمیت یا پیامدهای یافته‌ها یا استدلال‌های شما.

چکیده شما باید به‌تنهایی قابل‌فهم و بدون اینکه خواننده مجبور شود کل مقاله شما را بخواند، متوجه اهداف مطالعه شما گردد. در یک چکیده، شما معمولاً به منابع استناد نمی‌کنید و بیشتر چکیده شما آنچه را که در تحقیق خود مطالعه کردید و آنچه را یافته‌اید و آنچه را که در مقاله خود استدلال می‌کنید را توصیف می‌کند. در متن مقاله خود، ادبیات خاصی را ذکر می‌کنید که به تحقیق شما کمک می‌نماید.

انواع چکیده

دو نوع اصلی چکیده در سطح جزئیات مقاله وجود دارد که در ادامه به ویژگی‌های چکیده مقاله می‌پردازیم:

چکیده توصیفی:

• هدف: دامنه و تمرکز اصلی تحقیق شما را مشخص می‌کند.
• حذفیات: نتایج، نتیجه‌گیری یا توصیه‌های خاصی را شامل نمی‌شود.
• بهترین برای: مقالاتی که در آنها سؤال و روش تحقیق جالب‌ترین هستند یا زمانی که یافته‌ها پیچیده و خلاصه‌کردن آنها در یک چکیده کوتاه بسیار زیاد است.

چکیده آموزنده:

• هدف: به‌عنوان یک نسخه کوچک از مقاله شما، شامل تمام عناصر اصلی می‌شود.
• شامل: بیان مسئله، روش‌ها، نتایج کلیدی، نتیجه‌گیری و پیامدهای بالقوه.
• بهترین برای: مطالعات تجربی با نتایج ساده و نتیجه‌گیری روشن یا مقالاتی که یافته‌ها خود در آن سهم اصلی دارند.

نحوه نوشتن هر نوع چکیده

نحوه نوشتن چکیده پایان‌نامه به شرح زیر است:

چکیده توصیفی:

• مسئله یا سؤال تحقیق را بیان کنید.
• روش‌های خود را به طور خلاصه بیان نمایید.
• نوع داده‌های مورد بررسی یا دیدگاه نظری مورداستفاده را مشخص کنید.
• محدوده یا تمرکز تحقیق را مشخص کنید.

چکیده آموزنده:

• تمام عناصر چکیده توصیفی
• یافته‌های کلیدی خود را به طور خلاصه ارائه دهید.
• بااهمیت یا توصیه مطلب را به پایان برسانید.

ساختار چکیده

درحالی‌که هیچ ساختار کامل و واحدی وجود ندارد، یک رویکرد متداول این است که سازماندهی خود مقاله را منعکس کنیم و عناصر را به شکل فشرده ارائه کنیم:

• بیان مسئله (1-2 جمله): به وضوح، سؤال تحقیق، شکاف موجود در ادبیات یا موضوع خاص مورد بررسی را مشخص کنید.
• روش‌شناسی (1-2 جمله): رویکرد (طراحی آزمایشی، نوع پیمایش، روش شناسی کیفی و غیره) را به اختصار شرح دهید.
• نتایج (2-3 جمله): مهم‌ترین یافته‌های خود را ارائه دهید.
• نتیجه‌گیری یا اهمیت (1-2 جمله): نکته اصلی و پیامدهای کار خود را برای این موضوع خلاصه کنید.

ارزیابی کیفیت چکیده

برای ارزیابی کیفیت چکیده خود، این سؤالات کلیدی را از خود بپرسید:

• آیا حق مطلب را به‌درستی می‌رساند؟ هرکسی که چکیده شما را می‌خواند باید بدون هیچ مطلب گمراه‌کننده‌ای، ایده‌ای واضح از محتوای مقاله شما به دست آورد.
• آیا چکیده شما کافی است؟ چکیده به‌خودی‌خود بامعنا و کامل است، بدون اینکه خواننده را مجبور به مراجعه به ادامة مقاله شما برای توضیح بیشتر کند.
• آیا چکیده جذاب است؟ آیا جمله آغازین شما توجه مخاطبان را جلب می‌کند؟ آیا چکیده، خواننده را کنجکاو می‌کند تا بیشتر بداند؟
• آیا بدون خطا است؟ یک چکیده خوب، نشان‌دهنده توجه به جزئیات و حرفه‌ای بودن است. بادقت مطالب را تصحیح کنید.
• آیا چکیده از دستورالعمل‌ها پیروی می‌کند؟ رعایت محدودیت‌های کلمه و هر گونه الزامات قالب‌بندی که توسط مربی یا ناشر شما الزامی شده، ضروری است.

کارکردهای چکیده در مقاله

کارکردهای چکیده موجب کیفیت مقاله و پذیرش آن می‌شود. چکیده، کارکردهای مهم زیر را دارد:

• Gatekeeper  محققان اغلب تصمیم می‌گیرند که آیا مقاله شما را بر اساس چکیده بخوانند یا خیر. چکیده ضعیف به معنای ازدست‌دادن خوانندگان بالقوه است.
• Search Optimizer  چکیده شما با کلمات کلیدی خود، نقش مهمی در نشان‌دادن مقاله شما در زمانی که افراد پایگاه‌های داده مرتبط با رشته شما را جستجو می‌کنند، ایفا می‌کند.
• First Impression  چکیده، انتظارات خواننده را از کل مقاله تعیین می‌کند. یک چکیده خوب، انتظار مثبتی را برای کار شما ایجاد می‌کند.

چگونه یک چکیده خوب برای مقاله بنویسیم؟

در اینجا مراحل اساسی برای نوشتن چکیده وجود دارد:

• مقاله خود را بنویسید.

ازآنجایی‌که چکیده، خلاصه‌ای از یک مقاله تحقیقاتی است، اولین قدم، نوشتن مقاله است. حتی اگر می‌دانید که چه چیزی را در مقاله خود گنجانده‌اید، همیشه بهترین کار این است که چکیده خود را برای پایان بگذارید تا بتوانید یافته‌هایی را که در مقاله توضیح می‌دهید به طور دقیق خلاصه کنید.

• الزامات را بررسی کنید.

اگر برای چاپ در یک مجله یا به‌عنوان بخشی از یک پروژه کاری می‌نویسید، حتماً الزامات در مورد طول یا سبک را مطالعه نمایید. قبل از شروع نوشتن چکیده، حتماً الزامات را مرور کنید.

• مخاطبان و خوانندگان خود را در نظر بگیرید.

چکیده‌ها به‌گونه‌ای طراحی شدند که به خوانندگان کمک نمایند تا به‌سرعت تعیین کنند که آیا می‌خواهند به خواندن پروژه شما ادامه دهند یا خیر، بنابراین مهم است که درک کنید که چه کسی چکیده را می‌نویسد. به‌عنوان‌مثال، آیا باید به زبان مناسب برای فردی در دانشگاه یا صنعت پزشکی نوشته شود یا نیاز به درک یک خواننده عادی دارد؟

• مسئله را توضیح دهید.

این بخش به مشکل خاصی اشاره دارد که تحقیق شما به آن می‌پردازد یا سعی در حل آن دارد. ادعا یا استدلال اصلی خود و دامنه مطالعه خود را مشخص کنید، خواه یک مشکل خاص یا کلی است.

• روش‌های خود را توضیح دهید.

در مرحله بعد، روش‌هایی را که برای انجام مطالعه خود انتخاب کردید، از جمله تحقیقاتی که انجام دادید، متغیرهایی که وارد کردید و رویکرد خود را توضیح می‌دهید. هر مدرکی که برای حمایت از ادعای خود داشتید را درج کنید.

• نتایج خود را شرح دهید.

یافته‌های کلی و پاسخ‌هایی را که در نتیجه مطالعه‌تان به دست آورده‌اید را به اشتراک بگذارید. اگر نمی‌توانید همه نتایج خود را به طور خلاصه بنویسید، می‌توانید به‌سادگی مهم‌ترین یافته‌های خود را بنویسید.

• نتیجه‌گیری کنید.

خلاصه خود را با پرداختن به معنای یافته‌های خود و اهمیت مقاله، نهایی کنید. درحالی‌که شما از یک نتیجه‌گیری در هر نوع چکیده استفاده می‌کنید، تنها در چکیده آموزنده، پیامدهای کار خود را موردبحث قرار می‌دهید.

نکات چکیده‌نویسی

با رعایت نکات زیر می‌توانید چکیده‌ای مناسب بنویسید:

• در انتها بنویسید: اغلب زمانی که مقاله خود را به پایان رساندید و می‌توانید مهم‌ترین نکات را مشخص کنید، نوشتن یک چکیده قوی آسان‌تر می‌شود.
• کلمات کلیدی را بادقت انتخاب کنید: کلمات کلیدی را انتخاب کنید که تمرکز تحقیقاتی شما را به‌دقت منعکس کند تا قابلیت کشف در پایگاه‌داده افزایش یابد.
• دریافت بازخورد: از یک مشاور، استاد یا یک هم‌کلاسی بخواهید چکیده شما را بخواند. آنها می‌توانند اطمینان حاصل کنند که حتی برای کسی که با موضوع خاص شما آشنا نیست، موضوع منطقی است.
• تجدیدنظر و بازنگری: به اولین پیش‌نویس خودبسنده نکنید. انتخاب کلمات خود را برای وضوح و حداکثر تأثیر در محدوده کلمات اصلاح کنید.
• رعایت محدودیت کلمات: معمولاً چکیده بین 150 تا 300 کلمه است. رعایت این محدودیت، شما را مجبور می‌کند تا فقط مهم‌ترین نکات را ذکر کنید.
• استفاده از زبان روشن و دقیق: از جملات کوتاه و واضح استفاده کنید. از به‌کاربردن اصطلاحات تخصصی که ممکن است برای همه قابل‌فهم نباشد، خودداری نمایید.
• تمرکز بر نکات اصلی: چکیده باید شامل مهم‌ترین یافته‌ها و نتایج گردد. از ذکر جزئیات غیرضروری خودداری کنید.
• استفاده از افعال فعال: به‌جای استفاده از افعال مجهول، از افعال معلوم استفاده کنید تا چکیده شما پویاتر و جذاب‌تر به نظر برسد.
• پرهیز از ارجاع به منابع: در چکیده نباید به منابع ارجاع داده شود، مگر در موارد بسیار ضروری.
• بازنگری و ویرایش: پس از نوشتن چکیده، حتماً آن را چندین بار بازخوانی و ویرایش کنید تا از صحت و روانی آن اطمینان حاصل نمایید.