پارافریز

پارافریز چیست؟

سرقت ادبی یعنی این‌که آثار یا ایده‌های دیگران را به‌عنوان آثار یا ایده‌های خود معرفی کنیم. به عبارتی اگر ایده‌هایی را از یک منبع اصلی برداشت کرده و منبع را به‌درستی ذکر نکنیم در حقیقت مرتکب سرقت ادبی شده و قوانین کپی‌رایت را نقض کرده‌ایم. امروزه کپی و پیست کردن مطالب به‌عنوان نمادی از وقوع سرقت ادبی به شمار می‌آید[1]. 

 

  چرا پارافریز و بازنویسی متون مهم است و چطور قرار است به ما کمک کند؟

پارافریز و بازنویسی مناسب و صحیح برای کار یک دانشجو و همین‌طور در زندگی حرفه‌ای نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.

پارافریز به این معنا نیست که کلمات را از پاراگراف خارج کنید و کلمات دیگری را جایگزین آن کنید بلکه پارافریز در حقیقت بیان کردن چیزی است که شما از یک نوشته متوجه شده‌اید. این مسئله در بازنویسی مقالات ISI بسیار اهمیت دارد و بسیاری از نویسندگان را به سرقت علمی دچار می‌کند. 

   یک بازنویسی صحیح حتی نباید دقیقاً همان ساختار نوشته یا پاراگراف اصلی را داشته باشد. این به شما کمک می‌کند تا پارافریز بهتری داشته باشید و مطلبی که می‌خوانید را کنار بگذارید و چیزی که از آن به یاد دارید را بنویسید[2].

انواع پارافریز

1.      منبع ثانویه

در این نوع پارافریز یک محقق از یک منبع ثانویه استفاده کرده ولی فقط به منابع اولیه آورده شده در مطالعه استناد می‌کند. درواقع در این نوع از پارافریز نویسندگان به‌جای رفرنس دادن به یک مطالعه به چندین مقاله که در منبع ثانویه استفاده‌شده رفرنس دهی می‌کنند و به‌این‌ترتیب در مقدار کار واقعی انجام‌شده بزرگ‌نمایی صورت می‌گیرد.

  روش‌های جلوگیری

هنگامی‌که از اطلاعات یک منبع ثانویه استفاده می‌نماییم هم آن منبع و هم منبع اولیه را در صورت دسترسی به آن مقاله در لیست منابع ذکر می‌نماییم[1].

2.       منبع نامعتبر

در این نوع پارافریز محقق به یک منبع اشتباه و یا منبعی که اصلاً وجود خارجی ندارد استناد می‌کند. این مسئله گاهی می‌تواند سهوی و نتیجهٔ بی‌توجهی محقق باشد ولی ممکن است که محقق این کار را عمداً در تلاش برای بلند کردن فهرست منابع و پنهان کردن ماهیت غیراصولی پژوهش خود انجام داده باشد. در برخی موارد ممکن است محقق مطالب عنوان‌شده در یک منبع ضعیف را به‌جای مطالب یک منبع که ظاهر معتبری دارد جا بزند. همچنین قصور در ارجاع مطالب به منابع واقعی‌شان و یا استناد آن مطالب به منابع نامعتبر نیز نقض ضوابط اخلاقی پژوهش است.

 روش‌های جلوگیری

هنگامی‌که در حال تلاش برای نوشتن یک مقاله هستید یادداشت‌هایی در مورد منابع مورداستفاده خود تهیه‌کرده و قبل از ارسال کار برای انتشار آن‌ها را دوباره با دقت بررسی کنید تا مطمئن شوید مطالب آورده شده در مقاله شما با رفرنس داده‌شده آر لحاظ محتوایی تطابق دارد. از جعل یا تحریف منابع اکیداً خودداری کنید[3].

3.       استفاده مجدد یا کپی از خود

استفاده مجدد زمانی اتفاق می‌افتد که یک محقق از کارهای قبلی خود استفاده می‌کند ولی اصلاً و یا به‌وضوح به آن‌ها اشاره و استناد نمی‌کند. اخلاقی یا غیراخلاقی بودن این کار کمی مبهم است و بیشتر به مشخصات مطلب تکرار شده بستگی دارد. یک مشکل اساسی زمانی به وجود می‌آید که قسمت‌هایی از یک کار که یک ناشر حق کپی‌رایت انحصاری آن را دارد توسط یک ناشر دیگر دوباره چاپ می‌شود. معمولاً تأکید سردبیران به خودداری از کپی از خود در بخش "یافته‌های مقاله " پررنگ‌تر و در بخش "روش‌های انجام مطالعه " کم‌رنگ‌تر است؛ در صورت شناسایی کپی از خود سردبیران اغلب از محقق می‌خواهند که بخش مربوطه را بازنویسی نموده و ضوابط ارجاع و استناد را در کار اعمال کند.

 روش‌های جلوگیری

وقتی از متن و عناصر کارهای قبلی خود استفاده می‌کنید به آن‌ها نیز درست همانند منابع دیگر استناد کنید. در مواردی که می‌خواهید کل روند یک روش را تکرار کنید بهتر است متن کپی شده از کار اصلی را به‌صورت یک پیوست و با ارجاع به آن کار اصلی ارائه نمایید[4].

4.        پارافریزینگ

از نگاه اخلاق پژوهش پارافریزینگ زمانی پارافریز تلقی خواهد شد که فردی کلمات و عبارات نوشته‌شده توسط محقق دیگری را بدون ذکر منبع کپی کرده و آن‌ها را طوری تغییر دهد که به نظر برسد که ایده و یا قسمتی از تحقیقات خود او هست. پارافریزینگ ممکن است به‌صورت ارائه مطلب اصلی در قالب الفاظ دیگر و یا حتی بازنویسی کامل مطلب با حفظ ایده یا مفهوم اصلی باشد.

  روش‌های جلوگیری

اطمینان حاصل کنید که همه ایده‌ها، داده‌ها و عناصری که از منابع خارجی منشأ گرفته‌اند به منابع اصلی متناظر ارجاع داده‌شده باشند. یک استراتژی مؤثر جهت رسیدن به هدف این است که در خلال روند نوشتن کار یادداشت‌هایی حاوی نام منابع و شرح مختصری از آن‌ها تهیه کنید. توجه داشته باشید که ارائه یک لیست بسیار بلند از منابع به‌هرحال بهتر از هرگونه قصور درزمینهٔ رعایت ضوابط ارجاع و استناد است[2].

5.       کپی پژوهش

کپی پژوهش زمانی پارافریز تلقی می‌شود که داده‌ها، متن، یا روش یک مطالعه در یک مطالعه جدید بدون ارجاع و استناد مناسب به منبع اصلی تکرار شوند. این نوع پارافریز اغلب زمانی اتفاق می‌افتد که دو پژوهش روی یک موضوع نتایج مشابه یکدیگر دارند اما پژوهشی که دیرتر انجام‌شده به دیگری اشاره درستی نمی‌کند. در بسیاری از مواقع پژوهشگران ترجیح می‌دهند در کارهای خود از روش‌های موفق که قبلاً به‌خوبی جواب داده‌اند استفاده کنند؛ در بسیاری از این کارها نتایج کار جدید دقیقاً معادل نتایج عنوان‌شده در منبع است و محقق نمی‌تواند آن‌ها را به‌صورت دیگری توصیف نماید. در این موارد محقق باید به‌وضوح به منبع اصلی استناد کند تا از درگیر شدن با مسائل کپی‌رایت اجتناب کرده و به سرقت علمی متهم نشود.

  روش‌های جلوگیری

هنگامی‌که از روش‌های ابداعی شخص دیگری استفاده می‌کنید و همچنین هنگامی‌که نتایج تحقیق شما مشابه یک مطالعه دیگر است و شما نمی‌توانید آن‌ها را طور دیگری بیان کنید حتماً به این منابع اشاره و استناد کنید تا به پارافریز متهم نشوید[3].

6.       تکثیر غیرمجاز

تکثیر غیرمجاز وقتی رخ می‌دهد که محقق اثر خود را توسط چند ناشر مختلف به چاپ می‌رساند. این موضوع یک تخلف اخلاقی است چراکه محقق ادعا می‌کند که اثرش جدید است درحالی‌که درواقع قبلاً آن را در جای دیگری منتشر کرده است. اکثر ژورنال‌ها مطالب را به‌شرط انحصار چاپ می‌کنند چراکه انتشار مجدد مطالب دیگر نشریه‌ها می‌تواند برای آن‌ها مشکل‌های بسیاری اعم از متهم شدن به نقض قوانین کپی‌رایت و قوانین صنفی به همراه داشته باشد. تکرار غیرمجاز می‌تواند به‌طور تصادفی هم اتفاق بیافتد مثلاً زمانی که یک محقق کار خود را هم‌زمان به چند ژورنال ارسال می‌کند تا شانس انتشار اثرش را افزایش دهد ولی دو یا چند ژورنال مطلب را قبول کرده و آن را قبل از این‌که محقق بتواند چاپ اثر را لغو کند منتشر می‌کنند.

 روش‌های جلوگیری

محقق باید در هر زمان اثرش را فقط به یک نشریه ارسال کند و اگر موفق به نشر در آن نشد آنگاه آن را به یک نشریه دیگر ارسال کند. اگر این کار عملی نبود و او اثرش را به چند ناشر ارسال کرد هرلحظه که یکی از ژورنال‌ها به او اطلاع بدهد که اثرش را چاپ خواهد کرد  محقق باید بلافاصله ژورنال‌های دیگر را مطلع کند. همچنین اثری که یک‌بار درجایی منتشرشده نباید برای انتشار مجدد به ژورنال دیگری ارسال شود[5].

7.      تخلف در ارائه لیست مؤلفین اثر

این مسئله هنگامی رخ می‌دهد که لیست مؤلفین شامل اسامی همه نویسندگان یا بازتاب‌دهنده نقش آنان درمجموع کار نباشد. در این نوع تخلف یک یا چند نفر از کسانی که سهم قابل‌توجهی در به وجود آمدن اثر داشته‌اند از لیست مؤلفین حذف می‌شوند یا برعکس کسانی که هیچ نقشی در کار  ایفا نکرده‌اند به این لیست اضافه می‌شوند. آن دسته از دانشجویان تحصیلات تکمیلی که به استادان خود در نوشتن یک مقاله کمک قابل‌توجهی می‌کنند ولی بعداً از لیست مؤلفین حذف می‌شوند در حقیقت قربانی این نوع تخلف شده‌اند. مسئله تضاد بین منافع نویسندگان هم ممکن است به تغییر لیست مؤلفین بیانجامد. حذف یکی از نویسندگان واقعی از لیست مؤلفین او را از ارائه نظر بر روی فرمت نهایی اثر، دریافت اعتبار علمی به‌حق برای کارش و از ذکر نامش در مقالاتی که بعداً به آن کار استناد می‌کنند محروم می‌کند. این نوع تخلف اخلاقی سزاوار بررسی‌های قانونی و دقیق توسط ژورنال‌ها است که متأسفانه اغلب نادیده گرفته می‌شود.

  روش‌های جلوگیری

محققان اغلب گروهی کار می‌کنند ولی کار گروهی می‌تواند به این نوع تخلفات اخلاقی بیانجامد. اگر شما نیز با این نوع مسئله درگیر شدید و نتوانستید مسئله را با گفتگو حل‌وفصل کنید مشکل را با  ناشر یا ژورنال در میان بگذارید. در طول پژوهش، زمان و نوع یافته‌ها را دقیق ثبت کنید. اگر بازهم به مشکل برخوردید می‌توانید مسئله را با کمیته‌های اخلاق که مسئول حل‌وفصل این نوع درگیری‌ها هستند در میان بگذارید. در موارد مهم‌تر بهتر است با یک مشاور حقوقی نیز مشورت کنید[5].

8.      همکاری غیراخلاقی

همکاری غیراخلاقی زمانی اتفاق می‌افتد که دو یا چند نفر که باهم همکاری می‌کنند مرتکب تخلف اخلاقی می‌شوند. انتشار کاری که نتیجه همکاری چند نفر است به نام یک نفر و بدون ذکر ماهیت گروهی کار و نام دیگر اعضای گروه کاری غیراخلاقی است. استفاده از کار و یا ایده‌های دیگران بدون دادن ارجاع به مطلب اصلی پارافریز است. همکاری غیراخلاقی طیف گسترده‌ای از تخلفات اخلاقی شامل تقسیم بارکاری یا مراحل مطالعه، اعمال‌نفوذ، کپی کردن ارقام و متن، دادن اعتبار علمی غیرواقعی به مطالب یکدیگر و یا سرقت ایده‌های اعضای گروه را شامل می‌شود. نوشتن مقاله به نام شخص دیگر درازای دریافت پول نیز در این دسته از تخلفات قرار می‌گیرد چراکه در حقیقت محصول کار چند نفر را به یک نفر خاص منتسب می‌کند.

  روش‌های جلوگیری

همیشه به کمک‌هایی که از همکارانتان گرفته‌اید در یک قالب مناسب اشاره‌کنید. سعی کنید مطالبتان تا جایی که ممکن است ماهیت اصیل داشته باشد. از کپی کردن متون، آمار، ارقام، تصاویر یا ایده‌های همکارانتان بدون اجازه آن‌ها و بدون ارجاع مناسب خودداری کنید[6].

9.       پارافریز واژه به واژه (کپی-پیست)

پارافریز واژه به واژه یعنی کپی کردن کلمات محققان دیگر بدون ارجاع و استناد مناسب و یا استفاده از هرگونه علامت نقل‌قول. پارافریز واژه به واژه می‌تواند به دو شکل رخ دهد.

·       در شکل اول محقق ممکن است منبع مطلب را  ذکر کند ولی اشاره‌ای نکند که مطالب نقل‌قول مستقیم شده‌اند.

·       در شکل دوم این نوع سرقت، سارق حتی منبع را نیز ذکر نمی‌کند و در حقیقت وانمود می‌کند که مطلب را خودش نوشته است.

 پارافریز واژه به واژه یکی از رایج‌ترین اشکال پارافریز است ولی تشخیص آن نیز به همان اندازه راحت بوده و پیامدهای بسیار جدی برای محقق به همراه دارد. تحقیقات و دیگر متونی که از هر زبان دیگری ترجمه‌شده‌اند نیز باید به نویسنده اصلی ارجاع داده شوند.

  روش‌های جلوگیری

همان‌طور که پیش‌تر در مورد پارافریزینگ بیان شد همیشه هر مطلبی را که در کار خود استفاده کرده‌اید با دقت به منبع اصلی آن ارجاع دهید حتی زمانی که کار خود را به زبان دیگری می‌نویسید یا ترجمه می‌کنید. در مواردی که مطلب را واژه به واژه کپی می‌کنید به‌وضوح نشان دهید که متن یک نقل‌قول مستقیم است؛ برای این کار می‌توانید از علامت نقل‌قول برای متون معمولی یا از برای متون تحت وب استفاده کنید[7].

10.    پارافریز کامل

این نوع پارافریز وقتی رخ می‌دهد که شخصی یک مطالعه مقاله و یا هر اثر فرد دیگری را بانام خود برای چاپ به ژورنال ارسال می‌کند. این نوع پارافریز که در حقیقت جدی‌ترین نوع آن نیز هست نویسنده اصلی را از دریافت اعتبار علمی، اجتماعی و مالی به‌حق برای کارش محروم کرده و به سارق اجازه می‌دهد تا بدون انجام هرگونه کاری از انتشار اثر اعتبار کسب کرده و یا حتی سود مالی ببرد.

  روش‌های جلوگیری

هرگز نام خود را بر روی کار شخص دیگری نگذارید. اولاً سعی کنید مطالعات و تحقیق شما ماهیت اصیل داشته باشند و ثانیاً از ذخایر واژگان خودتان برای نوشتن آن‌ها استفاده کنید. اگر به‌هرحال کار شما درست همانند کار شخص دیگری است می‌توانید بخش‌هایی از مطلب را مثل آن منبع بنویسید ولی یافته‌ها و نتایج کارتان را متفاوت و با استفاده از ذخایر واژگان خودتان نوشته و سپس حتماً و به‌وضوح ایده کار را به منبع اصلی آن ارجاع دهید[7].

عوامل مؤثر در پارافریز

1.      مقدار کپی‌برداری

 آیا مقدار مطلب کپی‌برداری شده در وقوع سرقت ادبی مهم است؟

"وسعت و میزان کلمات کپی شده از تمام یک مقاله به‌طور کامل، چند پاراگراف، یک پاراگراف و درنهایت چند جمله و کلمه متغیر است. شباهت اتفاقی چند کلمه در هر مقاله‌ای ممکن است اتفاق بیفتد و همواره نشانه سرقت علمی نیست به همین علت اکثر نرم‌افزارهای تشخیص سرقت علمی وقتی یک‌رشته از کلمات را در یک جمله مشابه منابع دیگر بیابند احتمال سرقت را مطرح می‌کنند؛ اما بسیاری از جملات بسیار تکراری و کلیشه‌ای هستند و محال است بتوان آن‌ها را به نحو دیگری نوشت. به همین علت علاوه بر وسعت کپی‌برداری، موارد دیگری هم برای تشخیص سرقت علمی باید موردنظر باشد.

بااین‌حال باید توجه داشت که مقدار مطلب کپی‌برداری شده در تعیین این‌که آیا یک نفر مرتکب جرم سرقت ادبی شده است یا خیر تأثیری ندارد. اگر حتی بخش کوچکی از یک اثر سرقت ادبی باشد کل آن اثر به‌عنوان سرقت ادبی و نویسنده آن به‌عنوان ناقض قانون کپی‌رایت محسوب می‌گردد. بااین‌حال مقدار مطلب کپی‌برداری شده درشدت مجازات در نظر گرفته‌شده برای فرد مجرم تأثیر دارد. جریمه اثری که تقریباً به‌طور کامل سرقت ادبی است قطعاً بیشتر از اثری است که تنها قسمت کوچکی از آن کپی‌برداری شده است. حتی با در نظر گرفتن جملاتی که تکراری ننوشتن آن‌ها غیرقابل‌اجتناب است مقاله شما نباید بیش از حدود 15% با سایر متون مشابهت داشته باشد.

2.      ترتیب کلمات

 آیا اگر کلمات و ترتیب آن‌ها را تغییر دهیم بازهم باید به منبع متنی که از آن استفاده کرده‌ایم رفرنس دهیم؟

تغییر کلمات منبع اصلی به‌تنهایی برای جلوگیری از متهم شدن به سرقت ادبی کافی نیست. قانون کپی‌رایت علاوه بر کلمات شامل ایده‌ها هم می‌شود پس برای استفاده از ایده‌های دیگران هم باید به منبع آن‌ها رفرنس دهیم.

3.      رفرنس دهی

 اگر به منبع یک مطلب استناد کنیم آیا ممکن است بازهم متهم به سرقت ادبی شویم؟

در صورت استناد درست و منطبق با قوانین می‌توانیم ایده‌ها و یا عبارات منابع دیگر را به‌راحتی استفاده کنیم. ولی باید به‌طور کل مراقب باشیم که از این امکان سوءاستفاده نکنیم اگر فردی عمده اثر خود را به کلمات یا ایده‌های شخص دیگری مستند کند بازهم ممکن است به سرقت ادبی متهم شود. اگر فردی کلمات یک منبع استناد شده را با تغییرات کم و بدون استفاده از علامت نقل‌قول استفاده کند بازهم ممکن است به سرقت ادبی متهم شود.

4.      نیت نویسندگان

 آیا نیت و قصد فرد در میزان جریمه سرقت ادبی اهمیت دارد؟

ندانستن قانون هیچ‌گاه فرد را از مسئولیت در برابر آن مبرا نمی‌کند؛ بنابراین حتی اگر فردی متوجه نبوده که در حال ارتکاب سرقت ادبی است ممکن است بازهم گناه‌کار شناخته شود. مجازات نقض عمدی کپی‌رایت یا سرقت ادبی عمدی و نقض ناخودآگاه یا سرقت ادبی تصادفی متفاوت هستند. دادگاه این موارد را با توجه به سنجه‌ای که حسن نیت خوانده می‌شود تمایز می‌دهد. پس اگر متهم بتواند بر اساس مقدار مطلب استفاده‌شده و نوع گنجاندن آن را در کار نشان دهد که به‌طور منطقی اعتقاد داشته است که خلافی مرتکب نمی‌شود یعنی در زمان نگاشت اعتقاد داشته که به‌کارگیری مطلب منبع شامل قانون استفاده منصفانه است مجازات او احتمالاً به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای کاهش خواهد یافت[3].

 اگر فردی اثری بنویسد که قبلاً نوشته‌شده ولی ادعا کند که از آن اطلاع نداشته است آیا بازهم ممکن است به سرقت ادبی متهم شود؟

ممکن است فرد اثری بنویسد که قبلاً شخص دیگری در همان موضوع کارکرده باشد ولی این‌که دو فرد دقیقاً یک ایده را با یک شیوه بیان کنند واقعاً غیرمحتمل است. بسیار بعید است که فردی به سرقت ادبی از یک منبع که اصلاً آن را مطالعه نکرده باشد متهم شود. بااین‌حال نویسندگان باید مراقب باشند که "به‌طور تصادفی یا ناخودآگاه" از منابعی که خوانده و فراموش کرده‌اند سرقت ادبی نکنند.  به‌این‌ترتیب اگر اثر فردی شامل مطالب و یا ایده‌های منبعی باشد که "به هر دلیلی" به آن درستی استناد نشده باشد، آن فرد متهم به جرم سرقت ادبی می‌شود.

قانون پارافریز

 آیا می‌توان یک قانون کلی برای این‌که چه نوشته‌ای حتماً سرقت ادبی محسوب می‌شود در نظر داشت؟

شاید به‌صراحت نتوان قانونی برای این‌که چه جمله‌ای حتماً سرقت ادبی محسوب می‌شود وضع کرد زیرا همان‌طور که پیش‌تر توضیح داده شد میزان کپی‌برداری، نوع جملات کپی‌برداری شده، میزان اثربخشی جمله کپی‌برداری شده در متن، نحوه رفرنس دهی و استفاده از " " همگی در تعیین وضعیت سرقت ادبی متن مؤثر هستند بااین‌حال بر اساس توصیه‌های کمیته جهانی اخلاق نشر، کپی کلمه به کلمه حدود صد کلمه با یا بدون ذکر منبع سرقت علمی محسوب می‌شود.

نحوه تشخیص پارافریز

محققین دو انتخاب کلی را جهت بررسی متون خود ازنظر پارافریز پیش رودارند که عبارت‌اند از[7]:

·       اول این‌که مقالات خود را به سایت‌های آنلاین و رایگان بسپارند.

·       دوم اینکه با پرداخت هزینه اقدام به بررسی پارافریز از طریق مجموعهٔ معتبر نمایند.

چند محدودیت جدی برای سایت‌های رایگان وجود دارد که استفاده از آن‌ها را توسط محققین با تردید روبرو کرده است:

     محدود بودن جستجو به متون آنلاین رایگان (معمولاً محدود به خلاصه مقالات هست)

     محدودیت در تعداد لغت قابل جستجو

     غیرتخصصی بودن جستجوها با توجه به محتوای متون

     وجود صفحات تبلیغاتی بسیار در سایت‌ها 

و محدودیت‌های زیر نیز در بسیاری از موارد دیده می‌شوند[7] :

     عدم توانایی در نشان دادن منابع مربوط به جملات مرتکب پارافریز

     عدم گزارش دقیق میزان تشابه متن با متون موجود در اکثر سایت‌ها

معرفی سایت‌های آنلاین

www.checktext.org

www.duplichecker.com

www.dustball.com

www.plagiarisma.net

www.plagiarismchecker.com

www.plagiarismdetector.net

www.plagtracker.com

www.searchenginereports.net

www.smallseotools.com

مراجع

[1] H. A. Maurer, F. Kappe, and B. Zaka, “Plagiarism-A survey.,” J. UCS, vol. 12, no. 8, pp. 1050–1084, 2006.

[2] S. M. Zu Eissen and B. Stein, “Intrinsic plagiarism detection,” in European conference on information retrieval, 2006, pp. 565–569.

[3] S. D. Blum, My word!: Plagiarism and college culture. Cornell University Press, 2011.

[4] R. M. Howard, “A plagiarism pentimento.,” J. Teach. Writ., vol. 11, no. 2, pp. 233–245, 1992.

[5] P. M. Scanlon and D. R. Neumann, “Internet plagiarism among college students,” J. Coll. Stud. Dev., vol. 43, no. 3, pp. 374–385, 2002.

[6] M. Joy and M. Luck, “Plagiarism in programming assignments,” IEEE Trans. Educ., vol. 42, no. 2, pp. 129–133, 1999.

[7] S. Angélil-Carter, Stolen language?: Plagiarism in writing. Routledge, 2014.