در تألیف یک مقاله علمی باید به چندین نکته پژوهشی دقت شود. با رعایت این 10 نکته میتوان موفقیت تحقیق را تقریبا قطعی دانست.
وحدت موضوع مقاله
وحدت موضوع مقاله به عدم کثرت موضوعات مورد بحث در متن مقاله اشاره دارد. به عبارت دیگر مقاله باید درباره موضوعی واحد بحث نماید و از زیاد کردن مباحث اجتناب ورزد. مقاله باید حول یک موضوع مشخص نوشته شود. عدم رعایت این نکته از انسجام محتوایی موضوع میکاهد.
وحدت زمان
یکی دیگر از نکات مهمی که باید در زمینه تألیف مقاله علمی تحقیقی مدنظر محقق قرار گیرد؛ وحدت زمان است. نویسنده باید زمان مقاله را از ابتدا تا به انتها ثابت نگاه دارد. مقایسههای تاریخی و ارجاع به گذشته از باب نمونه و استدلال مانعی ندارد اما سیر بررسی باید مربوط به یک زمان مشخص واقع شود. البته در مباحث تاریخی این اصل معنای دیگری مییابد که بر اساس روش خاصی که در متن به کار گرفته میشود، متغیر است.
وحدت مکان
جامعه نمونه و بررسی موضوع در مکان و محدوده خاص در کل مقاله ثابت است. وقتی به تحقیق میدانی دست زده میشود باید دادهها از محل واحدی تهیه گردد تا متغیّرهای دخیل در این دادهها فرق چندانی نکند. چرا که تعدد متغیر باعث نامعتبر شدن نتایج اخذ شده میشود.
انسجام یا consistency
منظور از انسجام یکپارچگی و عدم تکثر مطالب مطرح شده در متن مقاله است. به بیان دیگر مقاله باید مطالب مورد بحث خود را به صورتی روشن و منطقی در قالب استدلال هایی منسجم عرضه بدارد تا از هرگونه عدم انسجام پیشگیری شود.
معناداری نتیجه
نتیجهای که محقق از مقاله اخذ میکند باید عقل پسند و با متدهای روز تحقیق در سطح دنیا تطابق داشته باشد. به عبارت دیگر باید مقاله بر اساس مستندها و تئوریهای روز دنیا تنظیم و در صورت لزوم فرضیات بر اساس آنها متعادل گردد.
نوآوری
هر مقاله باید یک نوآوری را مطرح نموده و آن را به زبانی خواننده پسند ارائه نماید. از دیدگاه تئوریپردازی چهار نوع روش تحقیق برای نوآوری وجود دارد. بسط یا بهبود تئوریهای موجود، مقایسه دیدگاه های تئوریکی مختلف، بررسی پدیدهای خاص با استفاده از دیدگاههای تئوریکی مختلف و بالاخره بررسی پدیدهای مستند و تکراری (تحقیقی که قبلاً انجام شده است) در محیط و شرایطی جدید. یک مقاله ترویجی در گروه های اول و دوم قرار میگیرد. سادهترین راه کشف یک نوآوری و نوشتن مقاله در مورد آن رجوع به تیتر برای تحقیقهای آینده مقالههای دیگران است. البته ممکن است بر حسب مهارتی که کسب میگردد؛ به طرح عنوان مقاله اقدام شود.
نامه سابمیت
درباره تألیف مقاله علمی نامه سابمیت که به همراه مقاله برای سردبیر ارسال میگردد؛ بسیار با اهمیت است. اگر این نامه به صورتی روشن و دقیق نوشته شود؛ تأثیر بسزائی در پذیرش و بررسی مقاله سابمیت شده دارد.
تشریح دقیق یافته های تحقیقی
در این قسمت نتایج بهدست آمده از پژوهش ذکر میشود. نتایجی کلیدی مطالعه باید با کلمات روان و دقیق و بدون بزرگ نمایی ذکر شود. از روشهای مختلفی برای ارائه نتایج استفاده میشود. استفاده از اعداد، جداول و نمودارها کمک ارزنده ای به ارائه مطلب بطور ساده تر مینماید. اما لازم است دادههای جداول و نمودارها، به طور کامل تشریح شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند. در مواردی که از روشها و آزمونهای آماری برای بررسی نتایج و تحلیل دادهها استفاده شده باشد، باید نوع آن نیز ذکر شود. هر نوع قصور در این زمینه میتواند ضربه سنگینی به کل بحث وارد نماید.
منابع مقاله علمی
در پایان لازم است کلیه منابعی که در تحقیق مورد استفاده قرار گرفتهاند، به شیوهای مطلوب ذکر شوند. شیوه نگارش منابع در نشریات مختلف متفاوت است و بهتر است از راهنمایی این نشریات و شرایط نگارش مقالات کمک گرفته شود. مراجع و مأخذی که در تهیه مقاله علمی مورد استفاده قرار گرفته اند؛ باید به صورتی دقیق در قسمت مراجع تشریح شوند.
مرور و بازبینی مقاله
این نکته در اکثر مواقع مورد غفلت محققین قرار میگیرد. پس از نوشتن مقاله حتما وقتی را برای مرور و اصلاح مقاله در نظر بگیرید. سعی کنید چند هفته آن را مطالعه نکنید. زیرا پس از یک مدت ذهن شما آماده ارائه ایدههای جدید و برطرف کردن ایرادهای احتمالی قبلی میشود. مقاله را در اختیار اساتید، دوستان و یا افرادی که تجربه خوبی در نوشتن مقاله دارند قرار دهید و از دیدگاه آنان مطلع شوید. تلاش کنید نکات مطرح شده توسط آنان را در نسخه نهایی پیش از ارسال بگنجانید.